De wijze waarop de viering van de jaarwisseling met het afsteken van vuurwerk plaatsvindt, leidt in Nederland tot onacceptabel veel brandwondenletsel.1 De Nederlandse Brandwonden Stichting pleit daarom voor een verbod op het ongeorganiseerd afsteken van alle categorieën vuurwerk door consumenten, waarbij een alternatief geïnitieerd wordt om de jaarwisseling te vieren mét vuurwerk. De Nederlandse Brandwonden Stichting is bereid om deze werkwijze projectmatig/wetenschappelijk/communicatief mede vorm te geven.
Ambitie 1: Consumenten steken in Nederland (ongeorganiseerd) geen vuurwerk af.
Een gedeeltelijk verbod op afsteken van consumentenvuurwerk leidt niet tot een sterke afname van vuurwerkletsel. De verwachting is dat een gedeeltelijk verbod (vuurpijlen en knalvuurwerk) het gebruik van siervuurwerk laat stijgen. Siervuurwerk is verantwoordelijk voor een significant aantal ongevallen met brandwondenletsel2. Dit type letsel zal evenredig toenemen. Zo leidt een gedeeltelijk verbod niet tot de gewenste afname van vuurwerkslachtoffers. De Nederlandse Brandwonden Stichting pleit voor een verbod op het ongeorganiseerd afsteken van alle categorieën vuurwerk door consumenten.
‘Zorg voor een totaalverbod op het ongeorganiseerd afsteken van alle categorieën vuurwerk door consumenten.’
Ambitie 2: Georganiseerde burgers steken in Nederland wél vuurwerk af.
Vuurwerk hoort, voor een groot deel van de samenleving, bij de viering van de jaarwisseling. Bij een verbod op het afsteken van vuurwerk door consumenten, hoort een logisch alternatief. De Nederlandse Brandwonden Stichting pleit voor het op eigen initiatief laten verenigen van burgers op gemeentelijk niveau3 (vuurwerkvereniging) die op basis van een gemeentelijke vergunning op een veilige wijze, op een vooraf vastgesteld tijdstip op een daartoe aangewezen plaats de viering van de jaarwisseling kunnen opluisteren met vuurwerk. Om de benodigde kennis over product(veiligheid) en het voorkomen van slachtoffers bij omstanders4 binnen de acties van deze burgerverenigingen te borgen, zal de pyrotechnische branche betrokken moeten worden.
‘Stimuleer burgers om zich te verenigen in vuurwerkverenigingen en stel gemeenten in staat om vergunningen te kunnen verlenen voor het wenselijk en veilig realiseren van een wijkgerichte/plaatsgebonden vuurwerkshow.’
Ambitie 3: Ondersteun handhaving met sterke algemene sociale controle.
Verbind duidelijke regelgeving met dit haalbare alternatief. Zo is er landelijk geen discussie over welk vuurwerk wanneer afgestoken mag worden. Er ontstaat hierdoor sociale controle ter ondersteuning van handhaving: Een afsteker van vuurwerk wordt aangesproken met de vraag; ‘Waarom sluit je niet aan bij de plaatselijke vuurwerkvereniging?’5 De verbinding van een vuurwerkvereniging met de pyrotechnische branche, leidt tot kennis-exclusiviteit van de leden/burgers. Dit versterkt het mechanisme van sociale controle.
‘Maak duidelijke regelgeving, zodat handhaving mede door maatschappelijke sociale controle wordt versterkt, gericht op het alternatief vuurwerkverenigingen.’
1 Ongevallen met vuurwerk jaarwisseling 2019 – 2020, VeiligheidNL, Amsterdam: 2020 (31-12-19 t/m 1-1- 20): vuurwerkslachtoffers 385 SEH, 900 HAP. NIVEL 2018: gemiddeld 700+ vuurwerkslachtoffers huisartsenpraktijk (01-01). Registratie 3 Ned. Brandwondencentra: 22-12-19 t/m 2-01-20: 42 vuurwerkslachtoffers.
2 Ongevallen met meerdere categorieën vuurwerk leiden tot ernstige verwondingen, zie: https://brandwondenzorg.nl/brandwondenartsen-waarschuwen-ernstige-brandwonden-door- kindervuurwerk/ ; Yperen, D., Vuurwerkletsel in Zuidwest-Nederland rond de jaarwisseling 2017-2018, Ned. Tijdsch. Geneeskd. 2018:162; Ongevallen met vuurwerk jaarwisseling 2019 – 2020, VeiligheidNL, Amsterdam: 2020
3 Aanbeveling 7, Rapport Veiligheidsrisico’s jaarwisseling, Onderzoeksraad voor Veiligheid, 2017: ‘Gemeenten kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het ombuigen van de huidige risicovolle viering van de jaarwisseling naar een veilig feest voor iedereen; Er zijn initiatieven, zie bijv.: https://www.nrc.nl/nieuws/2019/12/19/vuurwerkclubs-net-als-op-malta- a3984518 en https://www.binnenlandsbestuur.nl/bestuur-en-organisatie/kennispartners/i-o-research/vuurwerk-afsteken-wel-of-niet-verbieden.9613664.lynkx
4 VeiligheidNL: ‘Een opvallend groot deel (HAP), vergeleken met de SEH-cijfers, van de letsels kwam voor bij omstanders, bijna twee derde deel (65%)’
5 Het naleefgedrag is beter als de regelgeving en de persoonlijke normen en waarden in elkaars verlengde liggen. https://handhavingsacademie.info/invloed-sociale-en-persoonlijke- normen-en-waarden-op-naleefgedrag/