Jij hebt in het brandwondencentrum of ziekenhuis gelegen. Ieder kind en iedere jongere ervaart de periode in het brandwondencentrum en de tijd daarna anders. Het is heel normaal dat je na zo’n ervaring nog steeds allerlei gevoelens en herinneringen hebt. Op deze pagina lees je meer over wat een opname in het brandwondencentrum met je kan doen en hoe je hiermee om kunt gaan.
Het kan zijn dat je je boos voelt, verdrietig, of dat je nog vaak terugdenkt aan wat er allemaal is gebeurd. Maar het kan ook zijn dat je er liever niet meer aan denkt of over praat. Wat je voelt is voor iedereen anders. Jouw gevoelens zijn dus helemaal niet gek. De meeste kinderen kunnen zelf goed een manier vinden in het omgaan met de brandwonden en de gevoelens die daarbij horen. Maar op deze pagina wordt ook uitgelegd waar kinderen en jongeren soms wel last van kunnen houden. Onderaan de pagina vind je tips over hoe je met jouw ervaringen om kunt gaan.
Stress
Wanneer we iets indrukwekkends meemaken maakt het lichaam stofjes aan. Die stofjes heten stresshormonen en die zorgen ervoor dat we snel kunnen reageren in gevaarlijke situaties. Stress is een natuurlijke reactie van het lichaam. In je lichaam kan je dit merken door bijvoorbeeld een snellere ademhaling of een hogere hartslag. Na deze reactie kan je stress ervaren als een vorm van spanning. Stress uit zich bij iedereen anders en dat is normaal. Sommigen voelen het in hun lichaam, bijvoorbeeld door buikpijn, hoofdpijn, moeheid of duizeligheid. Anderen merken het meer in hun gevoel of gedrag, bijvoorbeeld dat ze minder goed op kunnen letten, een rusteloos gevoel hebben, bang of boos zijn, of verdriet hebben. Bij de een duurt het een paar uur en bij de ander een paar weken, maar meestal gaat stress gelukkig vanzelf over. Hoe is dat voor jou? Waaraan merk jij dat je stress hebt?
De gebeurtenis die de brandwonden veroorzaakte
Het oplopen van brandwonden is een gebeurtenis die stress veroorzaakt. Het kan een beangstigende gebeurtenis zijn. En als je dan hoort dat je naar het brandwondencentrum gaat, is dat voor velen een signaal dat er iets ergs aan de hand is. Gevoelens zoals verdriet, angst en misschien boosheid zijn dan heel normaal. Na het meemaken van een schokkende gebeurtenis, kunnen herbelevingen optreden, of vermijding van situaties die je aan de gebeurtenis herinneren. Sommige mensen zijn prikkelbaar, dat wil zeggen dat ze ‘een korter lontje’ hebben en sneller boos worden. Hieronder worden al deze gevolgen verder uitgelegd.
Herbelevingen
Nadat je een heftig ongeluk en een opname in het brandwondencentrum hebt meegemaakt, kan je last hebben van herbelevingen. Bij een herbeleving heb je het gevoel dat de gebeurtenis weer gebeurt. Je hebt dan een hele levendige en duidelijke herinnering aan de gebeurtenis en je ziet weer voor je hoe het was. Dit noemen ze ook wel een flashback. Een herbeleving kan ook in de vorm van een nachtmerrie voorkomen. Je hebt dan een nare droom over de gebeurtenis. Dit kan beangstigend zijn. Het is goed om te weten dat herbelevingen vaak voorkomen en niet raar zijn. Meestal verdwijnen de herbelevingen vanzelf weer. Onderaan vind je bij Tips en Hulp informatie wat je kunt doen als de herbelevingen niet vanzelf over gaan.
“In het begin had ik vreselijke flashbacks maar nu is het wel minder geworden. Maar als ik bijvoorbeeld dingen op tv zie, met vuur, dan komen de beelden weer terug.”
Linda
Vermijding
Nadat mensen een ongeluk hebben meegemaakt komt het regelmatig voor dat ze dingen gaan vermijden die ze doen denken aan het ongeluk of de gebeurtenissen in het brandwondencentrum. Vermijding betekent dat je bepaalde dingen uit de weg gaat, omdat het nare reacties in jezelf oproept. Denk bijvoorbeeld aan het niet in de buurt van vuur willen komen of niet over het ongeluk willen praten, omdat het je bang, boos of verdrietig maakt. Ook kun je heel voorzichtig zijn, omdat je bang bent dat er nog een keer iets ergs gaat gebeuren. Het is normaal dat je soms vermijdend bent. Het kan namelijk erg spannend zijn om dingen te doen die je herinneren aan het ongeluk. Eigenlijk probeer je met vermijding jezelf te beschermen tegen die nare gevoelens. Toch zal je merken dat die ‘spannende’ dingen doen steeds makkelijker zal gaan en de vermijdende reacties daardoor vanzelf minder worden. Verderop lees je bij Tips en Hulp wat je kunt doen als het moeilijk blijft.
Prikkelbaar
Als je stress hebt kan je vaak minder verdragen. Hierdoor kan je sneller verdrietig, geïrriteerd of boos reageren dan wat je van jezelf gewend bent. Dat gebeurt ook wanneer je iets hebt meegemaakt wat impact op je heeft. Het is dus niet gek dat je in de eerste tijd na het ongeluk wat sneller boos bent dan normaal. Je hebt nu eenmaal tijd nodig om te leren omgaan met alles wat je meegemaakt hebt. Bij de meeste kinderen en jongeren verdwijnt het prikkelbaar zijn vanzelf weer.
Piekeren
Na je ontslag uit het brandwondencentrum kan je last hebben van piekeren. Piekeren betekent dat je gedachten en herinneringen steeds op dezelfde manier blijven terugkomen. Ze noemen dat ook wel dat je ‘blijft hangen’ in je herinneringen en gedachten. Piekeren is een vorm van stress. Het kan erg vervelend zijn. Je kunt er een rotgevoel door krijgen of het kan zijn dat je hier slecht door slaapt of niet op kan letten op school. Ook piekeren gaat meestal vanzelf weer over. Wanneer dat niet zo is kunnen de tips onderaan bij Tips en Hulp je helpen.
Zorgen over dat het weer kan gebeuren
Er zijn veel dingen waarover je je mogelijk zorgen maakt als je weer thuis bent. Een voorbeeld daarvan is of zoiets weer zou kunnen gebeuren. Veel kinderen en ouders worden veel voorzichtiger en zijn bang dat iets kleins grote gevolgen kan gaan hebben. Bijvoorbeeld wanneer iemand een lucifer aansteekt of vuur maakt, dat je dan denkt: zal dat wel goed gaan?
Na het meemaken van een ongeluk kan je ‘waakzamer’ worden en meer gevaar zien dan vroeger. Het is op zich goed om gevaarlijke situaties te voorkomen. Maar wanneer het je hindert omdat je ergens niet meer heen wilt, bijvoorbeeld een barbecue bij vrienden, is het goed om hierover met iemand te praten. Door hulp te vragen kun je deze leuke dingen misschien toch blijven doen.
Littekens
Het kan zijn dat je littekens hebt overgehouden aan het ongeluk. Bij de een zijn ze meer zichtbaar dan bij de ander, maar hoe dan ook: je lichaam ziet er anders uit dan voorheen. Dat kan erg wennen zijn. Voor sommige kinderen en jongeren kan het zien van de littekens ervoor zorgen dat je terugdenkt aan het ongeluk. Ook kan het zijn dat je het moeilijk vindt om je littekens te laten zien aan anderen. Of je maakt je zorgen over hoe anderen reageren als ze de littekens zien. Misschien probeer je de littekens zo veel mogelijk te verstoppen. Al deze reacties zijn niet gek, maar kunnen wel stress opleveren. Lees hier meer over littekens.
Terug naar school
Het kan best spannend zijn om terug te gaan naar school na het ongeluk. Je bent natuurlijk even weggeweest en er is veel gebeurd. Hier kan je meer lezen over teruggaan naar school of de overgang naar een nieuwe school.
Tips
Hieronder staan verschillende tips die jou misschien kunnen helpen bij het leren omgaan met jouw ervaringen. Als je op een tip klikt, verschijnt er een uitleg.
1. Erover praten
Praten helpt! Het is niet voor iedereen makkelijk om te praten over wat je allemaal hebt meegemaakt. Toch zorgt praten ervoor dat je gevoelens en gedachten beter begrijpt. Je gevoelens en gedachten delen met anderen kan zorgen voor een opgelucht gevoel. Zoek in je omgeving iemand waar je je fijn bij voelt en die goed naar jou kan luisteren. Voor de een is dit je vader of moeder, voor de ander een vriend of vriendin, maar dit kan ook een oom, tante, broer, zus of leerkracht zijn. Het helpt ook om de ander te vertellen wat je fijn vindt, hoelang je wilt praten en of je bijvoorbeeld ook advies nodig hebt.
2. Tekenen en spelen
Niet alleen praten kan helpen. Tekenen of spelen is soms ook een fijne manier om een nare gebeurtenis achter je te laten. Ook voor jongeren kan het fijn zijn om te tekenen of schilderen en zo je hoofd leeg te maken.
3. Foto’s bekijken
Het bekijken van foto’s uit het ziekenhuis kan helpen om wat er is gebeurd beter te begrijpen. Vraag hiernaar bij de nazorgverpleegkundige of verpleegkundig specialist in het brandwondencentrum, die kan je hierbij helpen. Ook kan het fijn zijn om een eigen fotoboek te maken of je verhaal op te schrijven.
4. Stapje voor stapje terug naar normaal
Wanneer je brandwonden opliep door vuur, kan alles met vuur beangstigend zijn. Ook wanneer de brandwonden bijvoorbeeld door hete thee of soep ontstonden, vinden sommige kinderen het eng om nog thee te drinken of soep te eten. Dat kan vervelend zijn, want daardoor doe je misschien niet meer wat je vroeger deed. Je kan samen met je ouders of iemand anders een plan bedenken om stap voor stap deze angst te overwinnen. Bijvoorbeeld door eerst op een veilige afstand naar vuur te kijken en volgende keer weer een stapje dichterbij te zetten. Zo leer je weer vanuit een veilige omgeving dat vuur niet altijd nare gevolgen heeft.
5. Littekens laten zien
Je hebt misschien eerst zelf tijd nodig om aan je littekens te wennen. Het kan fijn zijn om de littekens een tijdje zo veel mogelijk te bedekken als je dat wilt. Of soms kan dat niet anders, omdat je drukkleding draagt. Toch is het een stuk minder stressvol voor jezelf om de littekens niet te verstoppen en er geen geheim van te maken. Ook als je weet dat er nieuwsgierige mensen zijn die vragen stellen. Maar net als dat jij hebt moeten wennen aan jouw littekens, zullen vrienden en volwassenen ook de tijd nodig hebben om te wennen. Vaak kan je dat wel een beetje voelen in de manier waarop ze naar je kijken. Zo heeft iedereen wat tijd nodig. Tip: verzin een kort en wat langer verhaal dat je als antwoord kan geven als mensen vragen stellen. Het korte verhaal is voor nieuwsgierige mensen die je snel wilt afwimpelen, het langere verhaal is voor mensen die je wat meer wilt vertellen. Bespreek met je ouders of vrienden wat je zou kunnen zeggen waar jij je goed bij voelt. Zo heb je altijd je antwoord klaar als er vragen komen.
6. Neem de tijd en voldoende rust
Wanneer je een stressvolle gebeurtenis hebt meegemaakt is het belangrijk om jezelf wat rust en tijd te geven om te leren omgaan met alle indrukken. Ook vraagt het herstel van de brandwonden veel energie waardoor je moe kan zijn. Luister goed naar je lichaam. Als je merkt dat het allemaal te veel is en je moe bent, neem dan de tijd om even bij te komen en lekker te ontspannen. Het kan goed zijn om bewust een paar rustmomenten per dag in te plannen, of even toe te geven aan je slaap als je erg moe bent. Wanneer je je lichaam en brein genoeg rust geeft, helpt dat ook voor het herstel van je concentratie en geheugen. Probeer ook ’s avonds op tijd naar bed te gaan en op tijd weer op te staan. Op die manier geef je jezelf regelmaat en structuur.
7. Probeer positief te blijven denken en doen
Het werkt goed om afleiding te zoeken door dingen te doen die je altijd al leuk vond, zoals sporten, lezen, afspreken met vrienden of vriendinnen of muziek luisteren. Op die manier kan je even aan wat anders denken dan de zorgen die je hebt en zal je je wat beter voelen. Ook positieve gedachten hebben invloed op hoe je je voelt. Geef jezelf een complimentje als iets goed is gegaan en focus op wat er allemaal leuk was aan je dag. Wat ook kan helpen is bedenken dat het nog erger had gekund. Dat klinkt misschien gek, want je hebt echt iets ergs meegemaakt. Maar het is een manier die kan helpen om je beter te voelen, net zoals bedenken wat er allemaal goed is gegaan.
Toch is het normaal om je af en toe boos of verdrietig te voelen. Na wat je hebt meegemaakt is dat helemaal niet gek en die gevoelens mag je ook best toelaten. Misschien is het dan fijn om even te kunnen huilen of boos te zijn bij iemand die je vertrouwt.
8. Contact met andere kinderen en jongeren met brandwonden
Het kan ook helpen om andere kinderen en jongeren met brandwonden te ontmoeten. Zij snappen namelijk echt wat jij meegemaakt hebt, waardoor jullie elkaar goed kunnen begrijpen. Ook als je helemaal niet zo’n last meer hebt van wat jou is overkomen, kan het leuk zijn om andere kinderen met brandwonden te ontmoeten. Er zijn allerlei activiteiten voor kinderen met brandwonden, zoals een schaatsdag, zwem(gezins)dag, Brandwondendag, familieweekend en vakantieweken voor kinderen en jongeren. Kijk voor meer informatie en de activiteitenkalender op de website van Stichting Kind & Brandwond.
Ben je benieuwd naar het ontmoeten van andere kinderen en jongeren met brandwonden? In deze video vertellen verschillende jongeren over de vakantieweken en wat zij daaraan gehad hebben.
Wil je meer van een van deze jongeren zien? Hier kan je de gehele video’s van deze jongeren bekijken:
Sem, Laura, Plien.
Hulp
Wat als de stress of andere problemen niet vanzelf over gaan? Klik hier om meer te lezen.
Het hebben van stress of het blijven nadenken over alle gebeurtenissen gaat dus meestal vanzelf over. Maar soms gaan stress of gevoelens, zoals angst of verdriet, en problemen, zoals slecht slapen of je niet kunnen concentreren, niet vanzelf over. En weten jij of je ouders geen oplossing. Het is dan goed om hulp te vragen. Je huisarts kan je helpen om de hulp te vinden die het beste bij jou past. Als je nog naar het brandwondencentrum gaat voor controles, kan je het ook bespreken met de arts of nazorgverpleegkundige. Soms wordt je dan doorgestuurd naar een kinderpsycholoog. Met een psycholoog praat je over wat er is gebeurd en hoe het nu gaat. De psycholoog helpt door met je te praten en je tips te geven. Veel kinderen, maar ook volwassenen, hebben weleens met een psycholoog gepraat. Samen onderzoeken jullie hoe jij je weer beter kan gaan voelen.